Thủ tục khởi kiện tranh chấp thừa kế về đất đai thế nào?

Thời hiệu khởi kiện vụ án chia thừa kế nhà đất

Khởi kiện thừa kế đất đai là một vấn đề pháp lý phức tạp thường xảy ra giữa những người có mối quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng, không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều nơi trên thế giới. Việc chia thừa kế đất đai không đơn thuần là việc phân bổ tài sản mà còn là một quyết định ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình và sự ổn định của cộng đồng.

Theo quy định của Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản đối với bất động sản là 30 năm, tính từ thời điểm mở thừa kế, tức thời điểm người để lại di sản qua đời. Sau khi hết thời hạn này, di sản sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó.

Tuy nhiên, theo Hướng dẫn số 24/HD-VKSTC ngày 12/5/2021, có những quy định cụ thể về thời hiệu khởi kiện trong các trường hợp khác nhau:

1. Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10/9/1990 và di sản là bất động sản, thời hiệu khởi kiện chia di sản được tính từ ngày 10/9/1990, theo quy định tại Điều 36 Pháp lệnh Thừa kế 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết 02/HĐTP ngày 19/10/1990.
2. Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 01/7/1991 mà không có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia và di sản là nhà ở, thời hiệu khởi kiện được xác định theo Nghị quyết 58/1998/NQ-UBTVQH10. Theo đó, khoảng thời gian từ ngày 01/7/1996 đến ngày 01/01/1999 sẽ không tính vào thời hiệu khởi kiện, theo khoản 2 Điều 17 của Nghị quyết 58/1998/NQ-UBTVQH10.
3. Trong trường hợp thừa kế mở trước ngày 01/7/1991 và có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia và di sản là nhà ở, thời hiệu khởi kiện sẽ được xác định theo Nghị quyết 1037/2006/NQ-UBTVQH11. Theo đó, khoảng thời gian từ ngày 01/7/1996 đến ngày 01/9/2006 không tính vào thời hiệu khởi kiện, theo khoản 2 Điều 39 của Nghị quyết 1037/2006/NQ-UBTVQH11.

Những quy định này nhằm đảm bảo tính công bằng và bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan đến việc chia tài sản thừa kế, đồng thời cũng giúp giảm thiểu những tranh chấp pháp lý trong xã hội. Việc áp dụng chính sách này cần phải tuân thủ một cách nghiêm ngặt để đảm bảo sự minh bạch và tính khách quan trong các vụ kiện liên quan đến thừa kế và chia tài sản.

Khi nào cần phải khởi kiện thừa kế đất đai?

Ở Việt Nam, đất đai được xem là tài sản vô cùng quan trọng, đặc biệt là tại các vùng nông thôn, nơi mà đất đai đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc duy trì sự sống của gia đình và cả cộng đồng. Tuy nhiên, khi người chủ đất qua đời mà không để lại di chúc rõ ràng, việc chia thừa kế đất đai thường dẫn đến nhiều tranh chấp và xung đột giữa các thành viên trong gia đình. Những cuộc tranh cãi này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như sự thiếu hiểu biết về quy định pháp luật, sự ganh đua tranh giành quyền lợi tài sản, hay thậm chí là do mâu thuẫn cá nhân trong quá trình sống chung.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, được sửa đổi bổ sung năm 2017, thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Điều này có nghĩa là từ khoảng thời gian này, quyền lợi và trách nhiệm liên quan đến di sản của người đã qua đời bắt đầu được xác định và thực hiện theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, trong trường hợp Tòa án tuyên bố một người đã chết mà không có xác nhận chính thức từ cơ quan chức năng, thì thời điểm mở thừa kế sẽ là ngày được xác định theo khoản 2 Điều 71 của Bộ luật dân sự 2015. Điều này quan trọng để đảm bảo tính chính xác và công bằng trong việc xử lý các vấn đề liên quan đến di sản và thừa kế.

Việc xác định thời điểm mở thừa kế không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định di sản của người chết để lại, mà còn quan trọng trong việc xác định người được hưởng thừa kế và thời hiệu khởi kiện. Thời điểm này cũng là cơ sở để áp dụng các quy định pháp luật để giải quyết các tranh chấp phát sinh liên quan đến thừa kế, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của từng bên trong gia đình và xã hội.

Do đó, sự hiểu biết và tuân thủ đúng đắn các quy định về thời điểm mở thừa kế là rất quan trọng đối với mọi người, đặc biệt là đối với các bên liên quan trực tiếp đến việc giải quyết các vấn đề pháp lý sau khi có người thân trong gia đình qua đời. Điều này giúp đảm bảo sự công bằng, minh bạch và tránh được những tranh chấp không cần thiết trong quá trình thừa kế di sản.

Xem ngay: quan hệ giữa quyền thừa kế và quyền sở hữu

Thủ tục khởi kiện tranh chấp thừa kế về đất đai diễn ra như thế nào?

Khởi kiện thừa kế đất đai là một vấn đề pháp lý phức tạp thường xảy ra trong xã hội, đặc biệt là giữa những người có mối quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng. Đây không chỉ là một thực tế tại Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới, nơi mà đất đai không chỉ đơn thuần là tài sản mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, xã hội sâu sắc.

Nguyên tắc khởi kiện tranh chấp thừa kế là một quy trình pháp lý khá phức tạp và cần tuân thủ các bước chuẩn xác để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Quá trình này bao gồm 4 bước chính như sau:

Bước 1: Xác định nội dung tranh chấp thừa kế muốn khởi kiện Trước khi khởi kiện, người muốn tranh chấp thừa kế cần xác định rõ các vấn đề mà họ muốn Tòa án giải quyết. Điều này bao gồm việc xác định:

• Tài sản nào trong di sản của người đã qua đời mà người khởi kiện muốn yêu cầu phân chia.
• Phương thức phân chia di sản mà người khởi kiện mong muốn.

Đồng thời, cần xác định rõ thời hiệu mà người khởi kiện đòi quyền thừa kế đối với tài sản đó còn hiệu lực hay không, tuân thủ theo quy định của pháp luật hiện hành.

Bước 2: Khai nộp hồ sơ khởi kiện tranh chấp di sản thừa kế tới Tòa án Sau khi đã xác định rõ nội dung tranh chấp, người khởi kiện cần tự mình hoặc ủy quyền cho người khác thực hiện thủ tục nộp hồ sơ khởi kiện tới Tòa án. Hồ sơ này bao gồm các tài liệu chứng minh về quyền lợi của người khởi kiện và các thông tin liên quan đến di sản.

Bước 3: Nộp án phí tại Chi cục thi hành án dân sự Sau khi Tòa án đã tiếp nhận hồ sơ, người khởi kiện sẽ nhận được thông báo đóng tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm. Đây là một khoản phí phải nộp để đảm bảo quyền lợi trong quá trình xử lý tranh chấp. Người khởi kiện cần thực hiện việc đóng tạm ứng án phí này trong khoảng thời gian quy định, thường là 7 ngày kể từ ngày nhận thông báo, và gửi biên lai gốc cho Tòa án để xác nhận việc nộp phí.

Bước 4: Yêu cầu thi hành án bản án giải quyết tranh chấp di sản thừa kế Sau khi Tòa án đã giải quyết tranh chấp thừa kế bằng một bản án hoặc quyết định có hiệu lực, người có nghĩa vụ thực hiện theo án phán không thực hiện, người có quyền lợi sẽ được quyền nộp đơn yêu cầu thi hành án tới Chi cục thi hành án dân sự. Quy trình này nhằm đảm bảo rằng quyết định của Tòa án được thực thi và các quyền lợi được bảo vệ theo đúng quy định pháp luật.

Tóm lại, quy trình khởi kiện tranh chấp thừa kế đòi hỏi sự cẩn thận và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật để đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong giải quyết tranh chấp tài sản của người đã qua đời. Việc thực hiện đúng các bước này sẽ giúp tránh được những tranh cãi pháp lý sau này và bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Mời bạn xem thêm:

• Quy định về luật thừa kế đất đai trong gia đình thế nào?
• Thủ tục sang tên thừa kế đất đai theo quy định mới
• Tìm hiểu luật thừa kế đất đai không di chúc mới nhất

Câu hỏi thường gặp