Quy định về phát mại tài sản năm 2024

Phát mại là gì? Phát mại tài sản là gì?

Pháp luật hiện hành không có quy định về khái niệm phát mại hay phát mại tài sản. Tuy nhiên, trên thực tế, cụm từ được sử dụng phổ biến trong hoạt động cho vay của ngân hàng hay các tổ chức tín dụng khác.

Có thể hiểu phát mại hay phát mại tài sản là quá trình bán tài sản bảo đảm công khai theo thủ tục do pháp luật quy định. Quá trình này thường được thực hiện bởi ngân hàng tổ chức cho vay vốn công bố và bán tài sản bảo đảm công khai theo thủ tục do pháp luật quy định khi người vay không thực hiện nghĩa vụ trả nợ nhằm thu hồi nợ.

Quy định về phát mại tài sản năm 2024

Theo Điều 292 Bộ luật Dân sự 2015, phạm vi nghĩa vụ được bảo đảm có thể bao gồm toàn bộ hoặc một phần nghĩa vụ của bên vay, bao gồm cả lãi suất, tiền phạt và bồi thường thiệt hại. Nghĩa vụ bảo đảm có thể là nghĩa vụ hiện tại, tương lai, hoặc có điều kiện.

Về phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp, Điều 303 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rằng các bên có thể thỏa thuận một trong các phương thức sau:

• Bán đấu giá tài sản.
• Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản.
• Nhận chính tài sản để thay thế nghĩa vụ trả nợ.
• Phương thức khác theo thỏa thuận.

Nếu không có thỏa thuận, tài sản sẽ được xử lý bằng cách bán đấu giá, trừ khi có quy định khác trong luật.

Căn cứ theo Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản thế chấp là tài sản được bên thế chấp giữ lại và không giao cho bên nhận thế chấp. Tuy nhiên, hai bên có thể thỏa thuận về việc giao tài sản cho bên thứ ba giữ.

Tóm lại, pháp luật dân sự quy định rõ ràng về các phương thức phát mại tài sản, cho phép bên nhận bảo đảm sử dụng nhiều cách khác nhau để xử lý tài sản thế chấp khi bên vay không thể thực hiện nghĩa vụ thanh toán.

Quy trình phát mại tài sản

Bước 1: Thông báo về việc xử lý phát mại tài sản
Theo Điều 300 Bộ luật Dân sự 2015, trước khi tiến hành phát mại tài sản, bên nhận bảo đảm phải gửi thông báo bằng văn bản cho bên bảo đảm và các bên cùng nhận bảo đảm khác trong một thời gian hợp lý. Trong trường hợp tài sản có nguy cơ bị hư hỏng hoặc mất giá trị nghiêm trọng, bên nhận bảo đảm có thể tiến hành xử lý ngay và sau đó thông báo cho các bên liên quan. Nếu bên nhận bảo đảm không thông báo đúng quy định và gây thiệt hại, họ phải bồi thường.

Bước 2: Định giá tài sản
Theo Điều 306 Bộ luật Dân sự 2015, bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có thể thỏa thuận về giá trị tài sản hoặc sử dụng tổ chức định giá. Nếu không có thỏa thuận, tài sản sẽ được định giá qua tổ chức chuyên môn. Việc định giá phải đảm bảo khách quan và phù hợp với giá trị thị trường. Nếu tổ chức định giá gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật, họ phải bồi thường cho các bên.

Bước 3: Bán tài sản
Theo Điều 304 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản được bán đấu giá công khai theo quy định của pháp luật. Nếu bên nhận bảo đảm tự bán tài sản, việc bán phải tuân thủ các quy định về bán tài sản trong Bộ luật. Số tiền thu được từ bán tài sản sẽ được thanh toán theo thứ tự ưu tiên và sau khi bán, chủ sở hữu và bên có quyền xử lý tài sản phải thực hiện các thủ tục chuyển quyền sở hữu cho người mua.

Bước 4: Thanh toán số tiền từ việc xử lý phát mại
Theo Điều 307 Bộ luật Dân sự 2015, số tiền thu được sau khi trừ chi phí bảo quản và xử lý tài sản sẽ được phân bổ theo thứ tự ưu tiên. Nếu số tiền lớn hơn nghĩa vụ được bảo đảm, phần chênh lệch sẽ trả lại cho bên bảo đảm. Nếu số tiền nhỏ hơn, phần nghĩa vụ còn lại sẽ được coi là nghĩa vụ không có bảo đảm, trừ khi các bên có thỏa thuận bổ sung tài sản bảo đảm.

Bước 5: Chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản cho người mua
Sau khi phát mại, thủ tục chuyển quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng tài sản sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật về đăng ký. Chủ sở hữu mới sẽ nhận giấy chứng nhận quyền sở hữu từ cơ quan có thẩm quyền sau khi hoàn thành các thủ tục chuyển nhượng.

Tìm hiểu thêm: Nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn

Nợ ngân hàng bao lâu thì bị phát mại tài sản?

Theo Điều 10 của Thông tư 11/2021/TT-NHNN, các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài sẽ phân loại nợ thành 5 nhóm, trong đó:

Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) gồm những khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày hoặc các khoản nợ được gia hạn, miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đúng hạn.

Theo khoản 8 Điều 3 của Thông tư 11/2021/TT-NHNN, nợ xấu được xác định là các khoản nợ thuộc nhóm 3, 4 và 5.

Dựa trên khoản 2 Điều 7 của Nghị quyết 42/2017/QH14, các tổ chức tín dụng có quyền thu giữ tài sản bảo đảm đối với các khoản nợ xấu nếu thỏa mãn các điều kiện sau:

1. Tài sản bảo đảm thuộc trường hợp phải xử lý theo Điều 299 Bộ luật Dân sự.
2. Hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận rõ ràng về quyền thu giữ tài sản khi xảy ra nợ xấu.
3. Giao dịch bảo đảm đã được đăng ký theo quy định pháp luật.
4. Tài sản bảo đảm không liên quan đến tranh chấp pháp lý, chưa bị tòa án xử lý hoặc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
5. Tổ chức tín dụng đã hoàn tất việc công khai thông tin về việc thu giữ tài sản.

Như vậy, ngân hàng có thể tiến hành phát mại tài sản khi khoản nợ được phân loại là nợ xấu (thường là nợ quá hạn từ 91 ngày trở lên) hoặc khi khách hàng không đủ khả năng thanh toán theo thỏa thuận. Sau khi thu giữ tài sản, ngân hàng sẽ công khai thông tin và thông báo đến Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan Công an, và bên vay thế chấp theo địa chỉ trong hợp đồng.

Mời bạn xem thêm:

• Mức xử phạt tội sử dụng trái phép tài sản của người khác
• Vô tình gây cháy tài sản của hàng xóm khi đốt vàng mã có bị xử phạt không?
• Nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn như thế nào?

Câu hỏi thường gặp: