Thủ tục phân chia di sản thừa kế năm 2024 diễn ra như thế nào?

Khi nào phân chia di sản thừa kế theo pháp luật?

Thủ tục phân chia di sản thừa kế không chỉ là một quy trình pháp lý mà còn là một phần không thể thiếu của quá trình xã hội hóa và đạo đức hóa. Điều này thể hiện sự tôn trọng và công bằng giữa các bên liên quan, đồng thời đảm bảo rằng di sản được chia phối hợp và công bằng theo ý định của người để lại.

Theo quy định tại Điều 650 của Bộ luật Dân sự năm 2015, việc thừa kế theo quy định của pháp luật được áp dụng trong các trường hợp sau:

• Khi không có di chúc;
• Khi di chúc không hợp pháp;
• Khi những người được chỉ định thừa kế theo di chúc qua đời trước hoặc đồng thời với người lập di chúc, và cơ quan hoặc tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại tại thời điểm mở di sản;
• Khi những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Đồng thời, việc thừa kế theo pháp luật được áp dụng với các phần di sản:

• Không được quyết định trong di chúc;
• Có liên quan đến phần của di chúc không hợp lệ theo pháp luật;
• Có liên quan đến những người được chỉ định thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, hoặc qua đời trước hoặc đồng thời với người lập di chúc.

Vì vậy, pháp luật ưu tiên việc chia thừa kế theo di chúc, và chỉ trong những trường hợp được đề cập, di sản mới được chia theo quy định của pháp luật.

>>>Tìm hiểu thêm: thủ tục xác nhận tài sản riêng

Thủ tục phân chia di sản thừa kế năm 2024

Trong mỗi quy trình phân chia di sản thừa kế, tầm quan trọng của quá trình này không thể phủ nhận. Quá trình phân chia không chỉ bảo đảm sự công bằng và minh bạch mà còn là một phần của quy trình tôn trọng ý định và đạo đức của người để lại. Chính vì vậy, việc thực hiện một thủ tục phân chia di sản thừa kế chính xác, minh bạch và công bằng là cần thiết và quan trọng đối với mỗi xã hội.

Việc phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật được chi tiết quy định trong Luật Công chứng. Theo đó, những người được thừa kế theo pháp luật có thể thực hiện việc nhận thừa kế thông qua hai loại văn bản chính:

• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế: Những người thừa kế theo quy định của pháp luật có quyền yêu cầu một văn bản công chứng thỏa thuận phân chia di sản thừa kế. Trong đó, người thừa kế có thể tặng toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.
• Văn bản khai nhận di sản thừa kế: Người duy nhất được hưởng di sản theo quy định của pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo quy định của pháp luật mà không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu một văn bản công chứng khai nhận di sản.

Để nhận thừa kế theo quy định của pháp luật, người được hưởng phải thực hiện thủ tục công chứng một trong hai loại văn bản này. Dưới đây sẽ trình bày thủ tục công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng cho hai loại văn bản được đề cập.

Quy trình chuẩn bị giấy tờ có các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị giấy tờ cần thiết, gồm:

• Phiếu yêu cầu công chứng.
• Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng.
• Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã qua đời.
• Dự thảo Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế (nếu có).
• Các giấy tờ nhân thân như chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu hoặc sổ hộ khẩu, sổ tạm trú của người thừa kế.
• Các giấy tờ liên quan đến tài sản như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký xe ô tô.

Sau khi nộp đủ giấy tờ và hồ sơ, Công chứng viên sẽ tiến hành xem xét và kiểm tra. Nếu hồ sơ đầy đủ, Công chứng viên sẽ tiếp nhận, thụ lý và ghi vào sổ công chứng.

Trong trường hợp hồ sơ không đầy đủ, người thừa kế sẽ được hướng dẫn và yêu cầu bổ sung giấy tờ cần thiết.

Nếu không có cơ sở giải quyết, Công chứng viên sẽ giải thích và từ chối tiếp nhận hồ sơ.

Bước 2: Niêm yết công khai

Quy trình niêm yết phải được thực hiện tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn nơi cuối cùng người để lại di sản thường trú, với các thông tin bao gồm họ và tên của người để lại di sản, người nhận thừa kế, mối quan hệ giữa họ, danh sách di sản thừa kế…

Thời gian niêm yết kéo dài trong vòng 15 ngày.

Bước 3: Ký công chứng và trả kết quả

Sau khi xác nhận không có khiếu nại hoặc tố cáo nào trong quá trình niêm yết, tổ chức hành nghề công chứng sẽ hướng dẫn người thừa kế ký Văn bản khai nhận di sản hoặc Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế.

Tiếp theo, Công chứng viên sẽ yêu cầu người thừa kế cung cấp bản chính của các tài liệu và hồ sơ đã được nêu ở trên để tiến hành kiểm tra và đối chiếu trước khi ký xác nhận trên lời chứng và từng trang của văn bản.

Khi quy trình hoàn tất, tổ chức hành nghề công chứng sẽ thu phí và thù lao công chứng, sau đó trả lại bản chính của Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế cho người thừa kế.

Lưu ý:

• Phí công chứng được tính dựa trên giá trị của di sản thừa kế, chi tiết về việc tính phí này được quy định trong Thông tư số 257/2016/TT-BTC;
• Thù lao công chứng được thỏa thuận giữa tổ chức hành nghề công chứng và người thừa kế, tuy nhiên không được vượt quá mức trần thù lao do từng tỉnh quy định.

Mời bạn xem thêm bài viết:

• Thủ tục làm sổ đỏ đất thừa kế không di chúc năm 2024
• Mẫu Giấy tiếp nhận hồ sơ và hẹn trả kết quả đất đai mới năm 2024
• Mẫu bản cam kết bảo lãnh dân sự mới năm 2024

Câu hỏi thường gặp: